Şafra: (Arp. Shafari; İng. Omari) Filo ırkı. İstanbullu ile Bağdadi ya da başka bir ırkın kırılması sonucu elde edildiği düşünülen melez bir ırktır. Yetiştirilme alışkanlığı eski dönemlere kadar giden, yaygın olarak bulunan bir güvercindir. Ülkemizde filo uçucuları içinde uçurulmaktadır. Lübnan’da “Shafari”, bazı Avrupa ülkelerinde ise “Omari” adı ile bilinir. Ayrı bir ırk olarak ele alınabilir.
Fiziki Yapısı: Dikkat çeken ilk özelliği İstanbullulara oranla daha uzun boyunlu ve daha uzun bacaklı olmasıdır. Ayrıca belirgin şekilde daha iri yapılıdır. Ayakta paça bulunmaz. Gaga ve tırnak renkleri siyahtır.
Renk Özellikleri: Şafraların mavi, kırmızı ve sarı olmak üzere üç rengine rastlanmaktadır. Bu üç rengin de şeritli ve pullu (kirli, çakmaklı) biçimleri de bulunur. Ülkemizde yaygın olarak görülen rengi, mavi şeritli ve mavi pulludur. Diğer renkleri nadir görülür.
Şahin: Güvercinlere musallat olan bir avcı kuş.
Şakırdak: Şatafat. Taklacı oyun kuşunun oyunda (fışkırma, fişekleme) çok kuvvetli kanat çırpma sesi çıkarması.
Şami (Şamlı): Filo ırkı. Suriye kökenli gerdanlı ırklar içinde sınıflandırılan ve dünyada “küpeli gerdanlı” (Earring Dewlap) olarak adlandırılan bir ırktır. Şam’dan gelme anlamında “Şami” ve “Şamlı” olarak bilinir. Ülkemizde filo uçuşu yaptırılan illerimizde yaygın olarak yetiştirilir. Filo uçucusu olarak aranılan ve değer verilen bir güvercindir.
Fiziki Yapısı: İri gövdesi, uzun boynu, yay gibi bacakları ve dik duruşuyla ilk bakışta dikkati üzerinde toplar. Boyun ve başta “küpeli”, “sakar akıtmalı” ve “sakallı” olması dikkat çekicidir. Kuşun, kulaklarının üzerinden aşağıya doğru uzanan beyaz yamalara “küpe” adı verilmektedir. “Gag” adı da verilen sakar akıtması ise, kuşun alın bölgesindeki beyaz yamanın adıdır. Sakal, kuşun gagası altından başlayan küçük beyaz yamadır. Küpe, gag ve sakalın boyutu, şekli ve yerinin belli standartları taşımasına dikkat edilir. Şamilerin kanat telekleri beyaz, kuyruk telekleri ise kuşun kendi renginde olmalıdır. Kanatlardaki beyaz telek sayısının karşılıklı olarak 9-9,10-9 ve 10-10 olmasına dikkat edilir. Şamilerde başın biçiminin gerdanlı ırk standartlarını taşıması şarttır.
Renk Çeşitleri: Ülkemizde yaygın olarak bulunan çeşitleri, mavi (Göv Şami) ve mavi pullu (Zırhlı Şami) rengidir. Sarı ve kırmızı renkleri de bulunmakla birlikte sık rastlanmaz. Şami ırkında siyah renk bulunmaz. Siyah Şami, eski dönemlerde değişikliğe uğratılarak yeni bir ırksal kimlik kazanmıştır. Müsevved denilen ırk bu şekilde ortaya çıkmıştır.
Göv Şami: Mavi renklidir. Göv ya da Göğ Şami olarak da bilinir. Renginin koyu tonlu olmaması, biraz açık olması tercih edilir. Şeritlerinin ince olması aranılan bir özelliktir.
Zırhlı Şami: Mavi rengin varyetesi olup, işaret geni pul olan tipidir. Renk dağılımının düzgün olmasına dikkat edilir.
Kırmızı Şami: Kırmızı renklidir. Kırmızı Zırhlı adıyla bilinen ve işaret geni pul olan bir alt varyetesi de vardır.
Sarı Şami: Sarı renklidir. Sarı Zırhlı adıyla bilinen ve işaret geni pul olan bir alt varyetesi de vardır.
Not: Şami ve Zırhlı Şami adlandırması Adana ırkının renk tipleri için de kullanılır. Filo uçucusu Şami ile Adana ırkındaki Şami arasında adlandırma dışında ırksal bir yakınlık yoktur. Bunlar farklı ırksal özellikleri olan güvercinlerdir. Karıştırılmamalıdır.
Şarabi: Irak form güvercini. Şarabi, Portakal ile rengi dışında aynı özellikleri taşır. Arapça konuşulan ülkelerde kırmızı renge “ahmar” denilmektedir.
Fiziki Özellikleri
Şarabiler orta boy güvercinlerdir. Geniş göğüslüdürler. Başları yuvarlak ve düzgün biçimlidir. Alın gagadan itibaren biraz dik ve bombeli bir biçimde yükselir. Gözler ve göz irisleri yuvarlak biçimlidir. Gagaları başları ile orantılı ölçülerde normal uzunluktadır. Kanatları kuyruk üstünde taşıyan bu güvercinlerde, bacaklar orta uzunlukta ve paçalıdır. Paçaları geniş ve uzun olmaz. En çok tırnaklara kadar uzamalıdır. Kuyruk telekleri 12 tanedir. Künye ölçüsü 9 mm’dir.
Renk Yapılanması
Kendilerine özgü bir renk yapılanmaları vardır. Baş, boyun ve kanat kapakları kaplama biçiminde kırmızı renktedir. Renkli bölümlerin düzgün olması ve açıklı koyulu bir görünümde olmaması gerekir. Kanat telekleri, kuyruk telekleri ve paçalar beyazdır. Bu beyazlık biraz kırık bir tondadır. Beyaz güvercinlerin beyazı gibi değildir. En önemlisi bu güvercinlerin kanat telekleri Nakışlı (filo uçucusu) ırkında olduğu gibi nakışlıdır. Nakıştan kastedilen teleğin yarısının kuşun kendi renginde, diğer yarısının ise beyaz olmasıdır. Kuşun kanat telekleri açıldığında bu durum daha net olarak görülebilir. Nakışlı teleklerin düzgün yapılanması ve rengin kanat teleklerine düzgün dağılımı kuşun değerini artırır. Kuyruk teleklerinde ise nakış ve kuyruk bandı bulunmaz. Kuyruk telekleri arasında renkli telek olması önemli bir hatadır. Aynı şekilde paçalarda da renkli tüy bulunmamalıdır. Kuşun belüstü denilen bölümü beyaz olmalıdır. Gözler açık renk ve parlak olmalıdır. Gaga ve tırnaklarda kemik rengi dediğimiz açık renk tercih edilmelidir. Siyah leke ve gaga ucunda siyahlık (zikir) hata olarak değerlendirilir.
Şatafat: Şakırdak. Taklacı oyun kuşunun oyunda (fışkırma, fişekleme) çok kuvvetli kanat çırpma sesi çıkarması.
Şatır: Evini, kümesini çok iyi tanıyan güvercin karakteri.
Şebap: Şebab da denir. 1. Ülkemizde bulunan birçok güvercin ırkından biri olan Şebap güvercinleri, ana vatanı Şanlıurfa olup Türkiye’nin dört bir yanında beslenmektedir. Taklacı familyasına ait olan bu ırk düzenli olarak uçurulursa takla atar. Ancak uçurulmasından ziyade masa gibi platformlarda form ve güzellik performansı için yetiştirilmektedir.
Karakter olarak sakin insanlardan ürkmeyen ve masada gezmeye alıştırılmış kuşlardır. Kapalı kümeslerde beslenmesi ve tüy yoğunluğunun fazla olmasından dolayı oldukça narin bir yapıları vardır. Ülkemizde 2010 yıllarından sonra Türkiye Şebap güvercin Birliğinin kurulması ile kriterleri belirlenmiş ve ulusal çapta yarışmalar yapılmaya başlanmıştır. Şebap güvercin kendi içerisinde renklerine göre Kürenk, Miski, Mavi, Çakmaklı ve Arap olmak üzere 5 ana kategoriye ayrılmaktadır. Gelişen sosyal medya aracılığı ile Türkiye dışında Avrupa ve Suudi Arabistan’da da tanınmış ve beslenmeye başlanmıştır. 2.. İri gövdeli güvercinler için de kullanılır.
Şebere: Gövdenin düz renk, kanat uçları ve kuyruğun beyaz olması.
Şeftali (şivtelli): Kanatlardaki (V) şeklinde çift çizgili koyu renk, sırma.
Şekerceli: Sırbistan ve eski Yugoslavya'da ''şekeri renk'' için kullanılan eşanlamlı kelime.
Şekeri: Arap ve sütbeyaz eşleşmesinden olan kanadı sırmalı güvercin, baştan göğüse koyu sonrası açık renk olarak devam eder. Maviş, kalem sarı da denmektedir.
Şerit Solucanlar: İç parazit. Şeritler ya da şerit solucanları, (Cestoda, Platyhelminthes) parazitik yassısolucanlar şubesine ait "Tenyalar" olarak da bilinen bir omurgasız hayvanlar sınıfıdır. Genellikle şerit şeklinde vücutları olan şeritliler asalak olarak bulundukları canlıda enfeksiyona neden olurlar. Boşaltım sorunları ve kilo kaybı sebebidirler. Kuşlarda yeme karşı isteksizlik, anormal zayıflama, belirgin kilo kaybı, kayıtsızlık bir kenara çekilip düşünme hali, güçsüzlük, yavaş büyüme, sürekli tüy karıştırma ve tüy yolma ve ishal görülebilir. Ağır vakalarda bağırsak iltihapları olur. Genç kuşları çok çabuk ve fazlasıyla etkiler. Altı haftalıktan küçük yavrularda ölümcül olabilir. Yetişkin kuşlar daha dayanıklı gibi görünseler de başka birçok hastalık ortaya çıkma eğilimine girer. Sorunlar büyür.
Şerite ilişkin halkalar zaman zaman kuşun dışkısı ile dışarı atılırlar. Bu halkalar gözle görülebilecek boyuttadırlar. Dışkı içindeki büyüklükleri bir pirinç tanesi kadardır. Parazitten şüphelendiğiniz kuşlarda dışkıyı gözle kontrol edebilirsiniz. Bu tür halkaların varlığı, kuşta şerit olduğunun belirtisidir. Ayrıca gene kuşun dışkısı içinde şeritlere ait larvalar bulunabilir. Ancak bu larvalar ancak mikroskop ile gözlenebilir. Ölü kuşların bağırsaklarında yapılacak bir inceleme ile de tespit edilebilirler.
Şıhşelli (Çakşırlı): (İng. Shaksharli Tumbler, Sherazie; Alm. Schirastümmler; Arp. Sheik Shalli) Ortadoğu ve tahminen İran kökenli olan bu ırk, ülkemizde “Şıhşelli”, “Çakşırlı”, “Çarçurlu”, “Panda” ve “Şirazi” gibi adlarla bilinir. Şirazi adlandırmasının İran’ın güneybatısında bulunan Şiraz kentinden kaynaklandığı düşünülür ve bu ırkın buradan köken aldığı kabul edilir. Dünyada “Shaksharli”, “Shaksharli Tumbler” “Sherazie” ve Almanya ‘da da “Schirastümmler” adı ile tanınır. Ortadoğu ülkelerinde ve Türkiye’de uzun yıllardır yetiştirilen ve bilinen bir ırk olan Şıhşellilere, Lübnan’da “Sheik Shalli” adı verilir. Sakin yaradılışlı ve uyumlu bir ırktır.
Şıhşelli ırkı dünyada ve ülkemizde bir form ırkı olarak bilinir. Bu güvercin uçurulduğunda genel olarak fazla uzun ve yüksek uçma eğiliminde olmaz. Uçarken ve iniş sırasında bazen düz takla attıkları olur. Filo güvercini yetiştirilen illerde Şıhşellileri filo ile birlikte uçuran yetiştiricilerimiz bulunur. Filo ile birlikte uyumlu uçtuğunu belirtenler olmakla birlikte ırkın standart özelliklerini taşıyan güvercinleri kesinlikle uçurmadıklarını belirten yetiştiriciler de vardır. Bazı yetiştiriciler ise filonun inişi sırasında filoyu toparlamak için ya da filonun dikkatini yuva üzerine toplamak için Şıhşelli uçurduğunu belirtmektedir.
Fiziki Özellikleri: Dışarıya hafif bombe yapacak şekilde çıkık bir alın kemiği vardır. Kafası düzgün ve yuvarlaktır. Gözler büyük değildir. Göz çevresi halkası belirgin olmaz. Göz rengi koyu tonludur. Orijinalinde ön tepe bulunmaz. Ancak ülkemizde bulunan çeşitlerinde ön tepe aranılan bir özellik haline gelmiştir. Gaga orta büyüklükte ve hafif ince bir yapıdadır. Açık renk (kemik rengi) gaga istenilen bir özelliktir. Vücudu orta büyüklüktedir. Dik duruş şekli ve geniş göğüs yapısı dikkat edilen özelliklerdir. Bacaklar normal uzunlukta ve paçalıdır. Paçalar parmakları örtecek uzunlukta olmalıdır. Fazla uzun paça tercih edilmez. Paçaların ucunda “parmak saçağı” adı verilen bir bölümün beyaz olması tercih nedenidir. Parmak saçağı beyaz olmayan güvercinler bir miktar değer kaybına uğrar.
Renk Yapılanması: Şıhşellide renklerin vücuda dağılımı çok önemlidir. Renk dağılımı düzgün olmayan kuşlar tercih edilmez. Bu ırkta bütün vücut kuşun kendi renginde olur. Sadece kafa, boyun, parmak saçağı ve “kuyruk mührü” olarak adlandırılan bölümler beyazdır. Kafadaki beyazlık, boyunu da kapsayacak şekilde aşağıya doğru iner ve göğsün orta yerinde düzgün bir şekilde üçgen yapıp biter. Kuş adeta başına ve omuzlarına beyaz bir şal örtülmüş gibi durur. Ancak bu beyazlık üzerinde kuşun kendi renginden iki farklı leke bulunmalıdır. İlki “şapka” ya da “payam” adı verilen ve kuşun kafasının tam üzerinde bulunan küçük lekedir. İkincisi ise “yanak yaması” adı verilen ve kuşun her iki yanağında simetrik olarak bulunması gereken lekelerdir.
Yanak yaması kırmızı ve sarı renkler için geçerlidir. Siyah ve mavi renklerde yanak yaması olmaz. Lekelerin düzgünlüğü çok önemlidir. Şapka sadece kafa üzerinde kalmalı, etrafa taşmamalı ve özellikle alına doğru yayılmamalıdır. Yanak yamaları ise gözlerin hemen altından başlayıp her iki yanakta düzgün ve simetrik olarak bulunmalı, fazla uzamadan kesilmelidir. Şapka ve yanak yamaları kesinlikle birbiri ile birleşmemelidir. Bunların yanı sıra Şıhşelli ırkında kuyruk üstünün olduğu bölgenin beyaz olmasına dikkat edilmektedir. Burada yuvarlak biçimli “kuyruk mührü” adı verilen beyazlık istenilen bir özelliktir. Kuyruk telek sayısı 12 olmalıdır.
Renk Çeşitleri: Şıhşelli ırkı 4 farklı renkte karşımıza gelmektedir. Bu renkler, siyah, mavi, kırmızı ve sarıdır. Sadece mavi renkte kanatlar üzerinde şeritler vardır. Diğer renklerde şerit yoktur. Mavilerdeki şeritlerin koyu olması istenilen bir özelliktir. Ancak kuşun mavisinin açık tonda olması tercihtir. Mavi ve siyah renklerinde yanak yaması bulunmaz. Sarı ve kırmızı renkler daha nadirdir. Bunlarda yanak yaması vardır.
