Sabuni: Güvercinlerde bir renk adı. Sarıkır.
Saf Yetiştirme: Saf yetiştirme aynı ırka sahip hayvanların çiftleştirilerek üretilmesidir. Hatta aynı ırk içerisinde birbirine en fazla benzeyen kuşların çiftleştirilerek üretilmesidir. Birçok kuşçu bu sistemi zaten uygulamaktadır. Yine bu sistemde sürüye mümkün olduğunca aynı ırktan bile olsa dışarıdan başka kuşlar sokulmamaya çalışılır. Ancak bu takdirde de kuşlar arasında akrabalık derecesi artacaktır. Akrabalık derecesindeki bu artış bazı durumlarda tehlikeli olabilir. Bu durumu önlemek için zaman zaman dışarıdan alınan kuşlarla saf kuşlar çiftleştirilir. Bu duruma kan katma adı verilir.
Saf yetiştirme sistemi ikiye ayrılır. Bunlardan birisi akrabalı yetiştirmedir. Diğeri ise akraba dışı yetiştirmedir.
Sağmak: Uçarken kanatlarını toplayarak veya kanatlarını açıp uçlarını sırttan birbirine yaklaştırarak inmek.Sağdı olarak kullanılır. Bkz. Kısılmak.
Sakar: Kuşların gözlerinden üzerinin beyaz olması. 2. Kuşun gagasının üzerinde, alnının orta yerinde bazen beyaz bir leke bulunur. Yama şeklindeki bu lekeye sakar adı verilmektedir. Adana güvercinlerinde sakar yaygındır. Muskalı adı da verilir.
Sakat: Yumurtlamayan güvercin.
Sakson: Bkz. Çayka.
Sallabaş: Hastalık sonucu boynu eğri kalan ve sallanan güvercin. Paramyxovirüs (PMV-1) ya da Pigeon Paramyxovirüs (PPMV-1) virüsünün neden olduğu hastalıktır. Tedavisi yoktur. Kanatların ve başın titremesi, iniş sırasında yuvarlanma, kanatlarda ve bacaklarda felç, boynun bükülmesi olarak gözlenir.
Sallabaş aslında tek başına kuşları öldürmez. Kuşların ölüm nedenlerinin başında yem ve su alamamaları gelir. Bunun yanında virüs kuşun vücut savunma sistemini aşırı derecede yıprattığı için aynı zamanda kuşta başka hastalıklar da mevcuttur. Bunların başında paratifo gelir. Pamuk ve Coccidiosis bunu takip eder.
Hastalanan kuşların tedavi edilemeyeceği ve ölmeyenlerin bile taşıyıcı hale geleceği düşünülürse, istenmese de bir ilaç bulunana kadar tek çözüm bu kuşların imha edilmesidir.
Salma: Kuşçuların iddiaları üzerine güvercinlerin uzak mesafelerden salınmasıyla veya bir kuşçunun güvercinlerini diğer bir kuşçunun evine götürüp o kuşçunun güvercinleriyle karıştırılmasıyla yapılan bir yarışma. Salma üç türlü yapılır: 1. Bir veya birkaç güvercinin belirli bir uzaklıktan gelebileceğine dair bahse girilir. Uzaklığa göre güvercin sabahleyin, kuşluk veya öğleyin bırakılır. Güvercin sahibinin güvercini antak kalınan, yani üzerinde anlaşılan saatte elde göstermesi gerekir. Üzerinde anlaşılan saatler akşam saatleridir. Kararlaştırılan saatte güvercinini elinde gösteren güvercin sahibi salmayı kazanır ve ortaya konan parayı veya güvercini alır, kaybederse verir. Konya'da salmacıların üzerinde anlaştıkları uzaklıklar genellikle Karaman, Konya Ereğlisi, Karapınar, Beyşehir, Obruk, Hatunsaray, Üumra ve Cihanbeyli yoludur. 2. iki kuşçu kendi güvercinlerini uzak bir yerden yarışa koyarlar. Yuvasına erken gelen güvercinin sahibi yarışmayı kazanır ve ortaya konan parayı veya güvercini alır. 3. Güvercinler başka bir kuşçunun evine götürülüp o kuşçunun güvercinleri ile karıştırılır. Eğer güvercinler karıştırıldığı güvercinler arasından ev sahibi güvercinciye yakalanmadan evlerine tamam olarak dönerlerse güvercin sahibi ortaya konan parayı veya güvercini alır, kaybederse ortaya konan parayı veya güvercini verir.
Salma: 1. Güvercin taşıması için kullanılan hafif ve telli el kafesi. 2. Açık kümes sistemi olan kümes. Yuvalıklar olur ama içeride kapalı çifthaneler olmaz.
Salmacı: Güvercini ile yarışmaya giren kuşçu.
Salma Güvercini: Uzak yerlerden bırakıldığı zaman yuvasına dönebilen ve bu özelliği üzerine uzak yerlerden bırakılarak yarışmaya sokulan güvercin. 10-150 km'ye kadar olan uzaklıklardan yuvasını bulabilir. Salındıktan sonra çabuk ve geceye kalmadan gelenler makbuldür.
Salma Kuşu: Salma güvercini.
Salmonella: Güvercinlerde ölümcül olan kuruma, sallabaş, titrebaş, ayak ve kanat tutulması (felç), ur ve yeşil ishale yol açan hastalık. Tifo. Salmonellosis (Paratyphoid, Leg Paralysis, Wing Paralysis ) bakterisel bir hastalıktır.
Hangi organın etkilendiğine bağlı olarak farklı belirtileri vardır.
Genç güvercinlerde yüksek sayıda ölümlere neden olur. Vücutlarında pathogen (taşıyıcı organizma) barındırdıkları ve herhangi gözle görülebilir bir belirti göstermeden onları dışarı attıkları sürece enfeksiyondan kurtulan kuşlar bakterinin devamlı taşıyıcısı olur. Taşıyıcı kuşlar, özellikle genç kuşlar olmak üzere tüm kümesi tehlikeye sokarlar. Satın alınmış ya da başı boş dolaşan yeni enfeksiyon kapmış bir güvercinin kümese konulmasıyla diğer kuşlara taşıyıcı mikro-organizmanın transferi gerçekleşir.
Salmonellalar çubuk şeklinde olup, tutacakları olan, genelde bağırsakta rastlanan ve orada birincil ve ikincil iltihaplara neden olan hareketli bakterilerdir. Kan yoluyla tüm vücuda yayılmaları nedeniyle başka organların iltihaplanmasına da neden olabilirler. Bu bakterinin taşıyıcı mikro-organizması dışkı yoluyla, öğütülmüş yemle, salyayla ve enfeksiyon kapmış yumurta ile dışarı atılır. Salmonellae, içme suyu veya yem yoluyla, hatta yavrularını severken veya beslerken güvercinlerin vücuduna girer. Hatta taşıyıcı mikro-organizma (pathogen) nefes alırken bile içinde bulunduğu toz vasıtası ile kuşa bulaşabilir.
Salmonellae hastalığının dört farklı tipi vardır:
Barğırsak tipi: Bu tip, çamurumsu/sulu, kahverengimsiden yeşilimsiye kadar ishalli dışkılara neden olur.
Dışkıların etrafında sıvı olup, sindirilmemiş lapa şeklinde yemler içerebilir. Bağırsaklar kızarık ve ağrı verir, yemler besin üretmesi için öğütülemez. Güvercinin vücudu artık besinleri ayrıştırıp ememediği için, kendi kan şekerini tüketmeye başlar ve kan şekeri azalmaya başladığında ise güvercin birikmiş vücut yağlarını tüketmeye başlar ve ardından nihayetinde kendi proteinini yani kas dokularını tüketir.
Eklem tipi: Salmonellae, sindirilmiş yiyeceklerde çok çabuk çoğalır. Tahrip ettiği barsak duvarları vasıtasıyla bakteri kolaylıkla kana karışır. Kanın akışı ile bakteri hastalığı bütün vücuda taşır.
Taşıyıcı mikro organizma, acı verdiği, iltihaplara neden olduğu güvercinlerin eklem yerlerine yerleşir. Eklemlerdeki biriken sıvının yol açtığı artan şekil değişikliğine güvercinin vücudu reaksiyon gösterir ve bu kısım şişer. İltihaplanma, güvercinin kanatlarının aşağı sarkmasıyla ya da eklem yerlerine gelen baskıyı ve ağrıyı azaltmak için kuşun ayaklarını yukarı kaldırmasıyla kendini gösterir.
Organ bulaşması: Hastalık vücudun değişik organlarına dağılıp, çoğalabilir özellikle; karaciğer, böbrekler, dalak, kalp ve pankreas. Organlarda sarımsı gri bezeler oluşur. Organlardaki değişikler, kuştaki tepkisizlik hali hariç herhangi bir dış belirti ile anlaşılmaz. Ayrıca soluk alışlarda farklılık ve hızla artan halsizlik görülür.
Sinir sistemi düzensizliği: Salmonellae beyine ve kemik iliğine girip buralarda iltihaplanmalara neden olabilir. İltihaplanmanın sonucu olarak, duyu dengesinin bozulmasına neden olan beyin hücrelerine uygulanan baskı artar ve kuş felç olur.
Sarıkır: Sabuni.
Sarı Kıvrım:Yumurtanın içinde gelişen, fakat yumurtanın kabuğunu kıramadığı için yumurtadan çıkamayıp ölen yavru.
Savurma: KTaklacı oyun kuşunun kapatma sonrasında hedefinden itibaren kendini kuvvetlice yukarı fırlatmasıdır. Bu esnada kuşun kuyrukları tabak gibi açıktır ve kuş kanadına yüklenmeden mesafe kat eder.
Savurmalı: Fişeklemeye geçecek olan kuşun önden hız alarak gelmesi.
Saz: Kanat renginden farklı olarak çıkan tek ya da iki beyaz telek. İki kanatta da olabilir tek kanatta da olabilir. İstenmeyen bir özelliktir.
Sedef: Kuyruktaki desen.
Sedef Gaga: Süt beyaz renkli gaga için kullanılır.
Sefer: Oyuna giren kuşun belirli bir mesafeye kadar uçup geldikten sonra fişekleme yapması ve bu hareketi tekrarlamasına denir. Sefere girmek, sefere binmek olarak kullanılır.
Seferli: Sefer yapan kuş.
Selanik: Güvercin türü.
Selek: Kanadında tüyü eksik.
Selçuklu: Gövdesi topak ve ufak, ağzı çekkin, gözleri geniş, ayakları kısa paçalı, boynu uzun, ensesi geniş, kuyruğundaki tel sayısı en az. 24-26, en çok 36 olan, kara, ak, gök, siyah-beyaz ala, gök-beyaz ala renkleri bulunan güvercin türü. Akkuyruk kara, enseli ak, enseli gök, enseli çopur, enseli kara, enseli ala çeşitleri vardır. Top kuyruktur. Paçalıdır. Paçasız olanı yoktur. Dabak veya kulaktan kulağa arka takkeli olur. Dolma veya açık ense olanları vardır. Selçuklu düz oynar, tek takla atar. Oynayanı makbuldür, oynamayanı da değerini yitirmez. Selçukluların, kulaktan kulağa takkelisi, iri ve yuvarlak başlısı, kısa, kalın ve beyaz ağızlısı, uzun ve geriye doğru boyunlusu, kısrak başlısı, kısa bellisi, bir esnek boylusu, göz çerçevesi geniş, göz akı beyaz ve kılcal damarsız olanı, karın altında pamuk yani beyaz tüy olmayanı, kılıncına dolma olanı, kuyruğundaki tel sayısı çok olanı, kuyruğu kafaya değecek biçimde olanı değerlidir. Selçuklu türü. Konya'nın yerli güvercinidir. Bu güvercinlerin Selçuklular zamanından beri Konya'da bulunduğu, Selçukluların da Orta Asya'dan getirdiği kanısı yaygındır.
Serpme: Vücut renginin göğüs kısmı tüylerine karışmasına denir.
Sersem: Uçarken çok takla atan, hedefine oynamayan ve evine gelemeyen kuş. Serseme düşmek olarak kullanılır.
Sesli: Şakırdaklı kadar güçlü olmasa da fişeklemede kanat sesi olan kuş.
Seyis: Oyun kuşlarını eğitme uğraşı veren kimse.
Seyislik: Oyun kuşlarını eğitme işi.
Sıçan: Güvercinin kahverengiye yakın olanı.
Sıçantüyü: Biraz kırmızımsıya çalan külümsü renkli güvercin.
Sıkkına Girmek: Kuşun kalkıp yuvaya gelememesi. Kafesten ayrı bir yerde kalkıp yine aynı yere inmesi.
Sırma: 1. Güvercinin kanatları üzerindeki siyah çizgiler. Sırmaları koyu renk ve düzgün olanlar makbuldür. Sırma iki çizgi halinde olur. 2. Kuyrukta tek sırma olur.
Sırt: Kıç ile boyuna arasında kalan vücudun üst kısmı.
Sırtı Kara: Dalı kara, beli kara, yamalı.
Sırtıkızıl (İngilizce’de Irinfili, Lebanon): Filo uçucusu güvercin ırkıdır ve genellikle Güneydoğu Anadolu’da yetiştirilir. Sırtıkızıl yerel olarak Abalı olarak da adlandırılır. Vücut tüylerinin tamamı siyah ve sadece sırt kısmı kızıl renkli olmalıdır.
Sibop: Kuyruküstü yağ bezesi.
Siğil: Güvercinin genellikle, gagasında olan mercimek veya nohut büyüklüğündeki pürtüklü ur. Göz kenarında ve vücudun diğer kısımlarında da olabilir. Gagada ve gözde olanlar tehlikelidir. Gagayı düşürür, gözü kör edebilir. Siğil güvercini öldürebilir. Sarımtırak renktedir, sonradan siyahlaşabilir.
Silik: Benekleri sırmaları soluk.
Silinme: Çok yüksek uçma.
Silkinme: Güvercinin tüm vücudunu silkelemesidir. Sağlıklı güvercinler kolayca silkinebilir ama bir hastalığı varsa tam bir silkinme yapamayabilir. Kuşlar yıkanmak için de silkinme yaparlar.
Sinek: Güvercinin çok yüksekte sinek gibi küçülmesi, kaybolması. Sineğe çıkma olarak kullanılır.
Sivri Tepe: Taç biçiminde olmayıp ensede sivri biçimde şekillenen tüy demeti. Hünkarilerin tepesi sivri tepeye örnek olarak gösterilebilir.
Siyah Elifli: Başı, kanatları, kuyruğu, paçaları beyaz, vücudunun diğer tarafları siyah olan güvercin. Mardinli ve taklambaç türlerinde olur. Gözlerinin üzerinde çimkeler olabilir.
Sokarık: Ebeveyn kuşların yavrularına bakma hali.
Sokma Kuyruk: İçini dolduran tüyler daire biçiminde olan kuyruk.
Soku: Kanadında farklı bir telek rengi olması, saz olması.
Sonunu Görmek: Oyununu söküp oturtan erişkin ama eke olmamış taklacı oyun kuşunun gelecekte de aynı oyunu yapıp yapmayacağını beklemek gerektiğini anlatmak için kullanılır. Bunun için kuşun kanatları makaslanıp eşe vurulur, yavru vermesi ve büyütmesi beklenir. Kanatlarını ya kendisi yeniler ya da süresi gelince çekilir. Sonra tekrar oyun için idmana alınır ve yaptığı oyuna bakılır.
Sökkün: Arka arkaya uçabilecek kadar antrenmanlı, uçmaya iştahlı kuş.
Streptecoccus: Salmonella, Coccidiosis gibi hastalıklarla benzer semptomlar gösterdiği için dikkatlerden kaçan Streptecoccus"Streptecoccus Gallolyticus" adı verilen bir bakterinin neden olduğu önemli bir hastalıktır.
Bu hastalığın güvercinlerdeki karakteristik göstergesi eklem yerlerindeki iltihaptır. İleri aşamalarda felç ve ölüme neden olabilen bu hastalık, daha çok yavru döneminde ortaya çıkmaktadır. Genç kuşlar hastalıktan daha kolay etkilenmektedirler.
Hastalığın bir diğer özelliği de Salmonella hastalığı ile birlikte seyretme eğiliminde olmasıdır.
Belirtileri şunlardır: Ayak ve kanat eklemlerinde iltihaplanma ve açık yara oluşumu. Belirgin ağırlık kaybı. Kayıtsızlık. Performans kaybı. Yeşilimsi çamur gibi ishal. Kusma. Karın ve bağırsak bölgesinde şişkinlik. Kanın renginde koyulaşma ve eflatunumsu bir renk alma. Göğüs tüyleri aralanarak bu renk tespit edilebilir. İleriki aşamalarda felç olur.
Suluk: Özel tasarlanmış su içme kabı. Suyu pislikten koruma amaçlı yapılır.
Susamlı: Külümsüden biraz açık, gökten biraz koyu renkli güvercin.
Sün: Yavru kuşların uçuma alıştırılması.
Sürmek: Eşe gelmek. Erkek güvercin dişi güvercinin peşinden gitmek.
Sürülmek: Bir kuşçunun güvercinleri uçarken, sahibi tarafından getirilerek uçan güvercinlerin halkası altından atılan güvercinlerin, uçan güvercinlerden birini veya birkaçını halkaları içine alarak kendi evlerine doğru çekmek.
Sütbeyaz: Güvercinlerde bembeyaz renk.