TAKLACI OYUN KUŞU UÇURURKEN VE EĞİTİLİRKEN YAPILMASI GEREKENLER

 

 

Yere İndirme 

Yavru kuşlara ilk uçumlarında verilmesi gereken alışkanlık yere inme alışkanlığıdır. Yavruların yere inmesi çok önemlidir. Kuş her kaldırıldığında yere inmesi de sağlanmalıdır.

 

3-4 aylık yavruların 8-9 tanesinin aynı anda uçup, yorulduktan sonra hepsinin yere inmelerini sağlamak çok zor gözükse de mümkündür ve kuş uçurmanın da önemli noktalarındandır. Acemi kuşları uçuş gruplarına ayırmadan önce yere tam ve güvenli bir biçimde inme alışkanlığı kazandırılmalıdır.

 

Acemi kuşların yere inmesi çok önemlidir, yerde rahat olmayıp da yerine indirilemeyen kuş olursa baştan kuşların kumandası elden çıkmış demektir. Kuşların seyise hiç zorluk çektirmeden yere inmesini sağlamak gerekir. Acemi kuşun yere inme alışkanlığı olması hem seyise kolaylık sağlar hem yapacağı idmanlarda kuşa kumanda etmeyi kolaylaştırır.

 

Yapılmaması Gereken Hata

Kuşlar dışarıya çıkarıldı diyelim; daha ilk kez çatıya çıkıp inmeye ve bölgeye alışacaklarını düşünelim. Ele ne geçirildiyse, mesela poşet, çuval, bez vs. ile bir bayrak yaparak yerdeki kuşları kaldırmak için üstlerine saldırıldı diyelim: Kimisi çatıya konacaktır, kimisi biraz havalanıp yere konacaktır, kimisi de uçuşa geçecektir. Yere konanlar ya da yakın çatıya konanlar top, minder, taş ve bayrak yardımıyla tekrar kaldırıldı ve de yerden devamlı bayrak sallanıyor diyelim, işte bu yapılan en büyük hatadır. Böyle bir durumda kuşların neler yapacağını gözden geçirelim;  

 

1-) Kuşların 1-2 tanesi siz kafanızı kaldırana kadar kaybolacaktır. Korktuklarından dolayı açılarak bilmedikleri uzaklıklara gittiklerinden bir daha gelemeyeceklerdir. 

 

2-) Yerden parlayan yavrulardan yakın çatılara konanları tekrar ürküterek kaldırdığınız için onlar artık uzak çatılara konmuş olacaktır. Eğer yakın çevrede kuşçular varsa bu kuşlar ya gelir ya gelmez. Kuşların kimisi de çatı çatı gezerek geç gelecektir, çünkü rahatlamadan inemezler.

 

3-) Kuşların kimisi korkup artık uçuş düzenine geçmiştir. Eğer ilk kez kalkıp yüksek uçuşa geçtiyse gelip gelmeyeceği bilinemez.

 

Sonuç olarak:

Kuşlar yerden korkutularak uçurulduğu için artık çoğu doğrudan yere inmeyecektir. Önce yakın çatıya sonra sizin çatıya, sonra da ikna edebilirseniz yere inecektir. Artık kuş her sıkıştığında direk yere değil, önce güvende olduğu çatıya inecektir. Böyle bir kuşun oyun açtığını düşünelim; iki sefer yere oynarsa iki sefer de rahat konduğu ve kendini güvende hissettiği çatıya oynayacaktır.

 

Kuşlara Hedef Merkezde Ve Kümes Önünde Nasıl Davranmalı 

Kuşların kümes önünde, yerde ve hedef merkezde rahat, huzurlu, ve mutlu olması gerekir, hatta kuşun kendisini en rahat en huzurlu hissettiği yer hedef merkez olmalıdır. Bu huzur kuşları yerde ve kümes önünde kumanda etmek için gerekli ve yeterlidir. Yerdeki kuşlara doğru ve zamanında kumanda etmek/edebilmek havadaki kuşlara kumanda etmek için de tek yoldur.

 

Değer verilen kuşlar ve/veya yavrular kümes önünde, yerde ya da hedefte rahatsız edilmemelidir. Ne gürültüyle, ne bayrak göstererek, ne kovalayarak ürkütülmemelidir.

 

İdmandaki kuşu yere indirmek için pırıltı verilmez, onun yerine kuş gösterilir.

 

Eğer pırıltı verilecekse bu gözden çıkarılan birkaç kuşla oluşturulan bir kafileyle yapılmalıdır. Oyuna hazırlanan kuşlarla ya da yavrularla pırıltı verilmemelidir. Pırıltı vermek için sürekli rahatsız edilen bir yavrunun ilerde hedefe gelmesini beklemek bir çelişkidir. Yerinden hoşnut olmayan bir güvercin sağa sola sarkar, bir kendi yerine oynarsa bir de başka çatıya veya yere asılır, hatta çok performanslı bir kuşun fişekten kaçıp uçara vermesi de biraz bu yüzdendir.

 

Bir diğer sakınca da pırıltıyla yere indirmeye alıştırılan bir yavru idmana geçtiğinde de hedefe inmek için artık pırıltı bekleyecektir.

 

 

Kuşlara nasıl pırıltı verilir?

Düzeni tam olan bir kümeste pırıltı vermeye gerek yoktur. Oyun kuşlarına pırıltı verilmez. Diyelim ki pırıltı verme zorunluluğu oluştu bunun için oyunundan vazgeçilmiş, gözden çıkarılmış kuşlardan bir kafile dışarı çıkarılır, hedef merkeze yönlendirilir (kendileri de gideceklerdir). Uzun ve hafif bir sopa vasıtasıyla sakince kafiledeki kuşların 1-2 tanesi ayrılır ve hedef merkezden uzaklaştırılır. Sürüden ayrı kalan kuş yeterince uzaklaşınca kendisi doğal olarak kalkar. Kalkmazsa bu kez sopayla hafifçe ürkütülürler.  Ama bu iş hedef merkezde değil uzakta yapılmalıdır.

​

Sonunu Görmek: Oyununu söküp oturtan erişkin ama eke olmamış taklacı oyun kuşunun gelecektede aynı oyunu yapıp yapmayacağını beklemek gerektiğini anlatmak için kullanılır. Bunun için kuşun kanatları makaslanıp eşe vurulur, yavru vermesi ve büyütmesi beklenir. Kanatlarını ya kendisi yeniler ya da süresi gelince çekilir. Sonra tekrar oyun için idmana alınır ve yaptığı oyuna bakılır. Kuş eğer aynı oyununa devam ederse artık eke oyununa geçmiş demektir. Uçurulmaya devam edilir ya da damızlık olarak ayrılır.

 

Uçuş Gruplarının Hazırlanması

İlk önce sitiline uygun kuşlarla uçuş grubu kurmak gerekir. Kuşların stilleri birbirine uygun değilse kuşlar uçuş düzenine adapte olamazlar. Uçup oyunlarını ilerletmeleri gerekirken ne yaptıklarını bilmeden sersemce turlarlar ve ne yaptıklarını yapamadıklarını anlamaya çalışırlar, kimisi sağa sola konarken kimisi de sersem uçuşa devam eder. Bunları yaşamamak için uçuş grubunu birbirlerine uyumlu kuşlardan hazırlamak gerekir.  

 

Kuşların kimisi yavaş hareket ederken, kimisi daha hareketlidir, kimisi yerden kalkmaz, kimisi açık uçayım der, kimisi kafamızın üstünde turlar, kimisi hızlı olur yavaş kanat sallar, kimisi yavaş gitse de hızlı kanat sallar, kimisi yanındaki kuşun gözünün içine bakar açılalım diye, kimisi hiçbir yere bakmaz ne yaptığını bilmez, kimisi taklayı hemen çevireyim der, kimisi kuyruk yapmak için uçuş düzenine geçmeyi arar, kimisi hiç çatıya konmaz, kimisi yere zor konar, kimisi tüydedir kendini kaldıramaz, kimisi kanadını tüyünü düzmüştür zorlasan kalkmaz, kalksa da uçmaz.

 

Uçuş Grubunu Kurarken Uyulması Gereken Kriterler

Aynı yaştaki kuşları bir araya toplayarak (örneğin, 3 aylık yavrular, 5 aylık yavrular gibi) gruplar kurmak doğru olmaz, yani sadece yaş birlikteliği gözetilerek grup kurulmaz.

 

4 aylık yavru ile 2 yaşındaki eke kuş (kuş ekedir ama uçurulmadığı için oyunsuz olabilir) aynı gruba dahil edilebilir, tüyde olan bir kuşla, tüyünü düzmüş kuş da aynı gruba dahil edilebilir, önemli olan birbirlerine uyum sağlamalarıdır. Hava hakimiyetleri, uçuş süreleri, süratleri, oyun açma hevesleri, güçlerinin birbirine yakın olması ve en önemlisi havada birbirlerine destekleyici olmaları ve grubun birbirini kabullenmesi kriter olarak alınır.

 

Bir diğer kriter de oyunlarının birbirleri ile aynı durumda olmasıdır. Mesela: kuyruk ila yuvarlama arası bir grup olabilir ya da biri sıktaysa bütün grubun sıkta ya da sıka yakın olması, kafa kaldırmaysa bütün grubun ona yakın olması gibi.

 

Oyuna hazırlanan kuşlar sadece aynı kandan gelen kuşlarsa uçuş grubunu ayarlamak o kadar kolay olur. Eğer çok çeşitte kuş besleniyorsa, grup sayısını çoğaltarak, sitilleri ve kanları birbirine yakın olan kuşlardan ayrı ayrı grup kurmak gerekir. 

 

Kuşlar ilk uçtuklarında şunlar A grubu, şunlar B grubu kuşlardır demek mümkün olmaz. Kuşun ilk uçuşundan gücünü ve sitilini belirlemek kolay değildir. 3-5 günlük uçuşlardan sonra kuşun durumu belli olur, sonra gruplar belirlenmeye başlar.

 

Not: Kuşları uçurmakta acele edilmemeli, ezip kuşların hevesi kırılmamalıdır. Yeni dışarı çıkmış bir yavru çok hevesli diye uçuş düzenine geçmiş bir grubun içine alınmaz. Kuşun ilerleyeceği kademeler bozulduğu gibi gruptaki diğer kuşların da uçuş düzeninin bozulmasına neden olur.

 

Grup Geçişleri

Eğer grubun performansını kaldıramayacak bir kuş olursa gruptan ihraç edilerek bir alt gruba alınır. İlerleyen idman ve uçuşlarda grubunun üstünde bir güce ve kabiliyete sahip olan bir kuşun da hareketleri tespit edilerek bir üst gruba geçişi yapılır. Grupta yeni yer değiştiren kuşlara deneme süresi ve uyumluluk süresi tanınır. 1-2 gün gruptaki hareketleri takibe alınır. Gruptaki deneme sürecinde gruba uyum sağlarsa kadroya geçebilir. 

 

Kuşlarla grup oluşturmaya başlandığında çok iyi takip ve gözlem yapmak gerekir. Önemli olan kuşun diğer kuşlarla havadaki uyumu, havada kendini dengelemesi ve diğer kuşlara engel teşkil etmemesidir.

 

 

Kılavuz (Öncü) Kuşun Önemi 

Kuşlar ilk uçurulmaya başlandığında acemi grup fazlaysa yerden aniden parlatmak ilk yapılan iştir. O kadar acemi kuşu parlattıktan sonra takip etmek zordur, hatta acemilerden bir ikisi kaybolabilir bile. Bunun olmaması için daha önce hazırlanmış olan uçuş öncülerinin bulunması gerekir. Bu kuşlar istenilen zamanda kaldırılıp, yere kuş çıkartınca da hemen indirilebilen kuşlardan seçilmelidir. Kılavuz olan kuşlar, yavru kuşlar acemiliklerini atana kadar seyise yardımcı olurlar.

 

Acemi grup kalabalıksa ikişerli ya da üçerli gruplara ayrılmalıdır. Ayrılan gruplardan ilk grubu uçurup, rahatlatıp, indirip, toparlayıp tekrar kümese soktuktan sonra diğer gruba sıra geçer. Bu kez diğer grup kılavuz olan öncü ile beraber uçurulur ve aynı süreç takip edilir. Her acemi grup için bu yöntem tekrar edilir.

 

Dikkat edilmesi gereken bir konu; öncü (kılavuz) kuşların sayısı ile acemi kuşların sayısı arasında fark olmamalıdır; mesela 4 kılavuz kuş varsa acemi sayısı da 4ü geçmemelidir.

 

Yavaş yavaş gruplardaki acemiler kılavuzlara adapte olmaya başlarlar. O aşamadan sonra  artık öncü (kılavuz) sayısı azaltılır. Sonra da acemi gruplar yavaş yavaş birleştirlir. Hangi grup daha önce adapte olursa onlar birleştirilir.

 

Bu işleri yapmak için seyisin her zaman sakin olması, acele etmemesi ve sürekli tüm kuşları gözlemlemesi, kendince notlar alması önemlidir. Bu idman dönemlerinde seyis başka işlerle ilgilenmemelidir.

 

İstenmeden Yükselen Kuş Nasıl İndirilir

Bazı kuşlar vardır, ilk uçuşlarında kesinlikle yükseltilmemeli ve uçuş düzeni için fırsat verilmemeli ya da buna zorlanmamalıdır. Bu tür kuşlar uçtukça hırslanır, hırslandıkça uçar ve değişik bir psikolojik moda geçer, pırıltı da verilse anlamaz, kuş da gösterilse dinlemez. Bu durumda yapılacak en doğru seçim rahat indirebilecek bir kılavuzu yanına tek atmaktır. Diğer kuşlar kapatılmalı, yerde kuş bırakılmamalıdır. Kuşun yanındaki uçan kılavuza ısınıp yaklaşması beklenir. Havadaki hareketlerinden kuşun rahatladığı anlaşılınca yere kuş açarak kılavuzun inmesini sağlanır. Onun da kılavuzun arkasından inmesi beklenir. Eğer inmezse yerdeki kuşlar tekrar kümese alınır. Tekrar kılavuz kuş yükseltilir. Kanat sallamasının sakinleşmesi beklenir ve tekrar kuş gösterilerek kılavuz indirilir. Bu iş kuş inene kadar tekrar edilir. Saatler geçse de sabırla beklemek gerekir. Yandaki bir çatıya atmaması için de dua edilir. Artık gelip gelmeyeceği kuşa bağlıdır.

 

Kümes Ayırma

Kümes ayırmanın amacı birkaç tanedir. Birincisi oyuna alıştırılacak olan kuşların uçma hevesini canlı tutmaktır. İkincisi aynı durumda olan kuşlara aynı ilgiyi göstermede kolaylık sağlar. Üçüncüsü aynı durumda olan kuşların aynı alışkanlıkları kazanmasını destekler. Sonuç olarak kuşlara kumanda etmeyi kolaylaştırır.

 

Ayrılacak gruplar şunlardır: uçmayan damızlıklar, uçmayan yavrular, uçmayan bekârlar, uçan yavrular, uçan bekârlar, uçan eke damızlıklar.

 

Kümeslerin konumu ve iç koşulları ayrılan grubun ihtiyacına göre ayrı ayrı düzenlenir. En az 7 adet kümes yapmak gereklidir. Bunların bir kısmı salma biçiminde olabilir.

 

Görünen odur ki, bu kadar kümes ve hedef yeri geniş bir bahçe ya da açık alan gerektirmektedir. Şehirde balkonda, terasta, 3-4 katlı apartmanların arasında bu tür bir yetiştiricilik yapmak zordur ve de gereksizdir. Ancak yapılacak şey balkonda, kömürlükte ya da dar yerlerde değerli damızlıklar beslemektir, bunları uçurmayıp yavru elde edilmelidir. Yavruları ise eğitim ve idman için böylesi bir kümes sistemi kurmuş olan bir yetiştiriciye vermek olacaktır.

 

Kümesler   

1-) Uçmayan Damızlıkların Kümesi

Bu kümeste eş olan damızlıklar bulunur. Buradaki amaç damızlıkların sağlıklı ve huzurlu bir şekilde yumurtlamaları ve yavrularına bakmalarıdır. Kümesleri çok geniş olmamakla birlikte, dar da olmamalıdır. Eğer ki çok sık dışarıya çıkarılmıyorlarsa kümesler geniş olabilir. Güneş görmelidir. Damızlık kümesinde salma da olabilir. Her kuşun ayrı bir tüneği olmalıdır. Eşler bazen bir tünek kullanabilir. Kümeste bir çiftin mutlaka 2 tane folluğu olmalıdır. Kümeste eş sayısı aynı olmalıdır ve kümese kuşlar alıştıktan sonra yabancı kuşlar sokulup kümesin düzeni bozulmamalıdır.

 

Senelik olarak mutlaka kuşlar eşlerden ayrılarak kendilerine bakmaları sağlanmalıdır. Kuşları ayırmak tüy zamanı başlar. Bazı yetiştiriciler haziranın sonuna kadar yumurtaların çıkmasını ve bu son yavruların büyümesini bekler. 1 Temmuzdan sonraki yumurtaları alarak anaçların altına boş yumurta ya da sahte yumurta çeker ve anaçları 10 gün kadar yatırarak biraz kızgınlıklarının geçmesini bekler. Daha sonra dişi erkek ayırımı yapar. Bu ayrılık dönemi 3-4 ay kadar sürer.

 

Eğer anaç eşlerin kümesi düzenliyse, sürekli temiz tutuluyorsa, havalandırması varsa, karışık yemle, mineral ve vitamin takviyesiyle besleniyorsa, taşları, kumları varsa, aşıları yapılıyorsa bütün bir yıl boyunca düzenli yumurtlayıp yavru bakabilirler. Eğer bunlara dikkat edilmeyen bir kümes varsa zaten kuşlar hastalıktan kırılacaktır. Bunları eşten ayırmak da çare olmaz.

 

Eşten ayırmanın tek avantajı ayrılık dönemi bitiminde aynı tarihte eşe atılmalarıdır. Bu tüm çiftler için bundan sonraki kızışma ve yumurta/yavru dönemlerinin aynı zamanlara denk gelmesini sağlar. Aynı tarihte kızışacak aynı tarihte yumurtlayacaklardır. Bunun avantajı ise boş çıkan yumurtası olan çiftin altına daha değer verilen bir çiftin tek yumurtasını kaydırma şansı vermesidir.

 

Yumurtaları ve yavruları kontrol etmek için anaçlar sürekli rahatsız edilmemeli, folluğun boş kaldığı anlar denk getirilmelidir.

 

2-) Uçmayan Yavruların Kümesi

Uçmayan yavrulardan ve uçuşunda eksiklik olan genç kuşlardan oluşur. Yani tüyde kanatta problemi olan henüz uçmaması gereken kuşlardır. Bunlar akranlarıyla kalabilirler. Bu kümestekiler pek dışarıya çıkarılmaz, o yüzden kümes güneye bakan ve sürekli güneş gören bir yerde olmalıdır. Ayrıca bir salma yapıp bu konuma yerleştirilebilir. Bu kümes geniş olmalıdır. Kuşların birbirini rahatsız etmemesin diye tünekli olmalıdır.

 

Saran kuşlar, kanatları eksik veya yarım olan kuşlar, uçurulmaması gereken yavrular, kızgın olmayan bekar dişiler, yeni yeme düşen yavrular bu kümeste yer alabilir. Yeni yeme düşen yavrular yer yer dışarıya çıkarılabilir.

 

3-) Uçmayan Bekârların Kümesi

Belirli nedenlerden dolayı uçurulmak istenmeyen, genç veya eke kuşlardan oluşur. Hatta anaç ve kart kuşlar da olabilir. Dişiler ve erkekler kesinlikle ayrılmalıdır. İki ayrı kümes düzenlenmelidir.

 

 

Kuşlar her sene tüylerini ve kanatlarını yenilerler. Son dördüncü kanat teleği gelen performanslı ve oyunu sökük olan kuşlar da eğer eşi yoksa, teleklerini tamamlayana kadar burada muhafaza edilebilir. Eğer kuş hiç oyun açmamışsa ve üstüne koymaya devam ediyorsa, bu çalışan kuşlar da kanatlarını tamamlayana kadar burada muhafaza edilebilir.  

 

4-) Uçan Yavruların Kümesi

Uçan yavruların kümesi uçmayan bekâr erkeklerin ve uçmayan damızlıkların kümeslerinden oldukça uzak olmalıdır.  Yani erişkinlerin kuğurma ve ötme sesleri bu kümese ulaşmamalıdır. Uçan yavruların kümesi kesinlikle fazla büyük olmamalıdır, kesinlikle fazla ışık almamalı, loş olmalıdır. Her kuşun mutlaka bekar tüneği olmalıdır. Kuşlar dışarıda yemlenmelidir, sulukları içeride olabilir.  Bu kümes bir dinlenme kümesidir. Yavruların uçma hevesini desteklemek için oluşturulur.

 

Not: Buradaki kuşlar kızgınlık dönemine girerse ister erkek ister dişi olsun, bekâr kuşlar kümesine alınmalıdır.

 

5-) Uçan Bekârların Kümesi

Dişi ve erkek ayrı olmak kaydıyla ayrı kümeslerde dururlar. Burada uçmayan bekârlardan farklı olarak kümes karanlığa yakın olmalıdır ve pek geniş olmamalıdır. Kuşlar dışarıdaki işleri bittiğinde yerlerinde sadece dinlenmek için girerler.  Her birinin bekâr tüneği olmalıdır. Kuşlar birbirini rahatsız etmemelidir. Eğer kızgın, öten bir kuş olursa yemini suyunu aldıktan sonra kümesin içinde ve kapalı bir yerde hiç ışık girmeyecek bir kümeste ya da kutuda kalmalıdır.

 

Hatta oyun sökmüş kuşlar da hiç rahatsız edilmemeleri ve kumandası rahat olduğu için karanlık ve kapalı kümes odasına konulmalıdır. Kuşlar bu kümeslerde sadece dinlenmeli ve bir sonraki uçuruşa kendini adapte etmelidir.

 

6-) Uçan Eke Damızlıkların Kümesi

Bunlar diğerlerinden ayrı kümeslerde çift olarak dururlar. Birbirini rahatsız etmeyecek şekilde uysal çiftlerden oluşan kümeslerdir. Çift sayısı fazla olmayan kümesler olmalıdır. Kümes orta büyüklükte ve orta aydınlıkta olmalıdır. Her çift için 2 tane folluk 2 ayrı yuvalıkta olmalıdır. Kuşların durumlarına ve alışma düzenlerine göre dişi yumurtada ya da yavruda yatarken erkek uçurulabilir, erkek yatarken de dişi uçurulabilir. Damızlık kuşlar diğer bekârlar gibi istenildiği zaman uçurulmaz. Kuşun ensede mi, yumurtada mı, yumurta kaç günlük, kuşlar mamalımı, kuşların kendine özel durumları gibi etkenler değerlendirilerek uçurma saatine ve zamanına dikkat etmelidir. Çıkarılma zamanları değişiklik göstereceği için dışarıda bulunan kuşların uyumlu olmasına dikkat edilmelidir.