Güvercin Sütü (ing. crop milk)

Buna kursak sütü de denmektedir. Kursak sütü ebeveyn kuşların yavrularını beslemek için kustukları bir kursak salgısıdır. Tüm güvercinlerde ve kumrularda vardır. Bu yüzden güvercin sütü olarak geçer. Bu sütü bir de flamingolar ve erkek penguenler salgılar.

 

Memeli Sütü İle Kıyaslaması

Kursak sütü memeli sütüne fiziksel bazı özellikleri ile benzer. Yarı katı haliyle sarı kaymaksı bir haldedir. Yüksek oranda protein ve yağ içerir, bu oran inek ve insan sütüne göre daha yüksektir. Antioksidanlar ve bağışıklık sistemini güçlendirecek bileşenler içerir. Memeli sütünde olduğu gibi kursak sütü de IgA antikoru içerir. Hatta biraz bakteri de içerir.

 

Güvercinlerde ve flamingolarda erkek de dişi de kursak sütü üretebilir. Penguenlerde sadece erkek penguen süt üretebilir.

 

Süt salgılaması prolaktin hormonu tarafından kontrol edilir, bu hormon memelilerde de süt salgılatan aynı hormondur.

 

Sütün Üretimi ve Kursağın Yapısı

Çoğu kuş türünde kursak besin saklama deposu olarak kullanılır. Yemek borusu ile taşlık arasında yer alır. Yiyecekler tümüyle sindirilmeden önce burada nemlendirilir ve yumuşatılır.

 

Kursak yiyecek deposu olmasına rağmen güvercinlerde durum değişiklik gösterir. “Süt üretimi” öncesi hormonların tetiklemesi sonucu “süt üretmez” durumda olan kursak memelerdeki süt bezesine benzer bir şekilde süt üretmeye başlar. Süt üretimi sürecinde kaymak benzeri bir sıvı kursaktaki yağ-dolu hücreler tarafından üretilir. Bu süt yaklaşık yüzde 60 protein, yüzde 36’ya kadar yağ, küçük bir miktar karbonhidrat (yüzde 3 kadar), mineral ve antikordan oluşur.

 

Kuşlar diğer hayvanların aksine ter bezine sahip değillerdir ama deri hücreleri (keratinositler) yağı işleyerek ter bezi gibi çalışır. Bir görüşe göre bu yağı işleme yeteneği kursakta süt üretimine doğru evrimleşme göstermiş olabilir.

 

Yavruların Beslenmesi

Güvercin sütü yumurtanın çatlamasından iki gün önce üretilmeye başlanır.

Yavrular ilk anda katı tohumları hazmedecek yapıda olmazlar, o yüzden bir hafta boyunca tamamıyla bu süt ile beslenirler. Bir haftadan sonra ebeveynler kursaklarında sütle katı yemi harmanlayıp bir karışım hazırlarlar. İkinci haftanın sonuna doğru artık yavrular tümüyle katı besin ile beslenmeye hazır olurlar.

 

Eğer yumurtanın bir tanesi çıkmaz ise çıkan tek yavru oldukça şanslıdır ve iki kişilik bir besinle büyütülür. Ama üç yavruyu besleyecek yeterli süt oluşmayacağı için yavrular tam gelişemez.