Dışkı Analizi Nasıl Yapılır

Her kuş yetiştiricisi kuşların dışkılarını günlük olarak takip etmelidir, bunun birçok nedeni vardır.  Gerçekte kuşların sağlığı hakkında en iyi fikri verecek olan dışkısıdır.

 

Genelde kuşların hastalıklarını pek gözlemleyemeyiz, neredeyse kuşlar hastalıklarını bizden saklarlar, o yüzden her belirti hastalığı teşhis etmek için elden geçirilmelidir. Dışkılar bize en temel bilgileri verdiği için iyi gözlenmelidirler. Ishal olan bir kuş ortalığı batırmaz ama evde beslediğiniz bir köpek ya da kedinin ishal olduğunu kolayca anlarsınız. Eğer bir kuş normalden fazla dışkı yapmaya başlarsa ancak dikkat çeker. Bu durum kuş sahibinin dikkatini çekene kadar günler hatta haftalar geçebilir, bu sırada iş işten geçer. Sonuçta bir kuşun sağlığı bir kedi ya da köpeğe göre sahibine daha çok bağlıdır.

 

Aşağıdaki bilgiler dışkıları anlamak için yararlı olabilir.

 

Kursağa Alınan Yiyecek Miktarı

Kuşların sindirim sistemi kısa ve etkin olduğu için o gün yenen yem o gün sindirilmiş olur. Sonuçta çıkarılan dışkının miktarı ve oranı o gün yenen besinin miktarını gösterir. Sabah kursağını dolduran bir kuş artık akşama kadar başka bir şey yemese bile bütün gün bu yediğini dışkılar. Gece yapılan dışkı akşam yenilen yemlerdir.

 

Normal yediğinin yarısını yiyen hasta bir kuş pislediğini de yarı yarıya azaltır. Bu hasta kuş su içtiğinde daha fazla su içecektir ve daha çok işeyecektir. Sonuçta yine aynı miktar dışkı çıkacaktır ama bunun büyük kısmı katı değil sulu olacaktır.

 

Sindirim Sisteminin İşlevi

Bağırsaklardan sindirilerek geçen normal bir dışkı yeşilden siyaha kadar çeşitli renktedir, hafif pütürlüdür ve bağırsak yolunun şeklini taşır. Bu tanımı pek çok faktör değişik yönde etkiler. Dışkıdaki normal durumu verilen yemdeki değişiklik saptırır ve değiştirir.

 

Normal bir sindirim fonksiyonu sonucu dışkı renklerinde bağırsaktan geçen besin miktarına, yenilen yemin türüne ve içerdiği su oranına bağlı olarak değişiklik olabilir. Sebze, meyve, yeşillik gibi besinler daha hızlı sindirilir ve yeşil ve yumuşak bir dışkıya neden olurlar. Daha katı ya da yoğun yemler daha kuru, koyu renkli dışkı üretir.

 

Bağırsak fonksiyonu bozukluğu oluşabilecekler şunlardır:

* Tohumlar olduğu gibi dışkıya geçer

* Dışkılar açık renkli bir hale gelirler

* Dışkı iri taneli ve kalın olur

* Büyük hacimli dışkılar oluşur

 

Diğer bağırsak fonksiyonu bozukluğu sonucu oluşacak problemler labratuvar incelemesi sonucu teşhis edilmelidir.

 

Genel olarak, eğer sindirim sistemi doğru çalışmıyorsa besin tam olarak sindirilmez. Sonuç sanki kuş yeterince yemiyormuş gibi olur. Bu da açlıkta bir artışa ve kilo kaybına neden olur. Bazı kuşlar normal yediğinin iki katı yemeye başlar ama kilo kaybetmeye devam eder.

 

Bağırsak Yolu Bozuklukları

Dışkıdaki bozuklukları analiz etmeye başlamadan önce normal dışkının neye benzediğini bilmek gerekir. Sağlıklı kuşların dışkıları her kuşa göre çeşitlilik gösterir. Dışkı sindirilen besinin türüne göre şeklen ve renk olarak değişir. 24 saatlik süre içinde kuşun bazı dışkısı anormal görülebilir ama çoğunlukta standart bir haldedir. Bu düzensizlikler ara sıra olur ve bir problem oluşturmaz. Eğer dışkının çoğunluğu normal halini kaybetmişse bir sindirim bozukluğu var demektir. Sıradışı dışkıların miktarı ve çokluğu bir problem olduğunun işaretini verir ama problemin ne olduğunu pek anlatmaz. Problemi anlamak için aşağıdaki listeyi dikkate almak gerekir:

 

* ENFEKSİYONLAR- virüs, bakteri, maya, mantar

 

* PARAZİTLER

 

* YEM- küflü, palet, zehirli yemler bağırsakları hassaslaştırır

 

* VÜCUDUN DİĞER ORGANLARININ ÇIKARDIĞI PROBLEMLER- ishalin ikinci nedeni olabilir: hepatit (karaciğer iltihabı), nefrit (böbrek iltihabı), pankreas bozukluğu

 

Anormal Dışkılar:

1. Boyutta büyüme olur.

2. Yağlı,yayılmış yığıntı halinde olur.

3. Dışkıda renksizlikten yeşilin  tonlarına doğru kaymalar olur. Haki renk ile orman yeşili arasındaki herhangi bir renk.

4. Genelde cıvık, sulu olur.

5. Kötü kokar.

 

Şeklen bozuk dışkılar (ki stres, hastalık ya da bazı yemler neden olabilir) rengi değişmiş olan dışkılar ya da sindirilmemiş yem içeren dışkılar hastalık belirtisi olabilir.

 

Sağlıklı Kuşların Dışkıları:

1. Küçüktür ve beyaz bir şapkası vardır.

2. Sulu ya da ıslak değildir.

3. Kokmaz.

 

Yavru kuşlarda hastalığa dair klinik işaretler şunları içerebilir:

Sertleşmiş tüyler

Düşük vücut ısısı

Titreme, ürperti

Atalet (uyuşukluk)

Konjuktivit (göz nezlesi)

Nefes darlığı

Aşırı zayıflık

Sinüzit

Sarıdan yeşile kadar dışkı renkleri ya da grimsi sulu dışkılar

 

Erişkin kuşlar aşağıdaki hastalık belirtilerini sergileyebilirler:

Titreme, ürperti

Atalet (uyuşukluk)

Karışmış, bozulmuş tüyler

İlerleyen kilo kaybı

Yeşilimsi ishal

Dışkıda aşırı sulu yapı

Ara sıra görülen göz nezlesi (konjuktivit)

 

Çoğu dışkıda görülen üç öğe.

1. Üre Kristali Içeren İdrar Kısmı

Bazen idrar ve ürik asit tuzu birleşir ve bulanık bir sıvı haline gelir, panik olmamak gerekir. Eğer iki kısım net olarak ayrı ayrı görülüyorsa hastalık belirtisi vardır.

 

Ürik asit tuzu tebeşir beyazı olan kısımdır. Eğer bu kısım aşağıdaki renklerdeyse:

- Yeşil: Ciğer hastalığı ya da iştahsızlık

- Sarı: Ciğer hastalığı ya da iştahsızlık

- Kahverengi: Kurşun zehirlenmesi

- Kırmızı: Alt bağırsakta yeni olan bir kanama ya da böbrek hastalığı

- Kakada Siyahlık: Eski kanama

- Ürik Asit Tuzunda Artış: Sıvı kaybı ya da böbrek problemleri.

 

(Sıvı kaybı (dehidrasyon) yaşayan kuşların göz çevresinde deri buruşuk olur. Bir diğer anlama yöntemi de deriyi bir saniyeliğine sıkıştırmaktır. Sıvı kaybına uğramış deri birkaç saniyeliğine buruşuk kalır, hemen gerilip düzleşmez. Kuşa su verilmelidir.)

 

2. Kristalsiz Üre Kısmı

Bazen iki tür üre karışarak beyaz bulanık bir sidik biçimini alır. Önemli olan renkteki ve ebattaki değişimdir. Kristalsiz üre tebeşir beyazı gibi olur, kıvamı ne katı ne de sıvıdır. Kıvamı için ağaç tutkalı gibidir denebilir.

 

Eğer bu kısım aşağıdaki renklerdeyse olabilecek hastalıklar: 

- Yeşil: Ciğer hastalığı

 

- Sarı: Ciğer hastalığı

 

- Kırmızı:İç kanama (alt bağırsak bölümünde), kurşun zehirlenmesi, böbrek hastalığı

 

- Sidikte Artış: Çok su içmek, su içeriği fazla olan yem yemek, bakteriye bağlı hastalık

 

3. Üçüncü Kısım Kaka

Dışkının asıl kısmı kakadır. Kaka katı olmalıdır; kıvrılmış, sarmal biçiminde olur ya da olmaz, parçalara bölünebilir. İp biçiminde kıvrılmış ya da düz çıkarılmış olabilir. Rengi yenen besinin türüne göre değişiklik gösterebilir. Kırmızı palet yemler ya da kahverengi grit taşı güvercin bokunu kırmızıya boyayabilir. (Bu sidiğin rengini etkilemez.) Tohumlar ve yeşillikler güvercin bokunu yeşile boyayabilir. (Bu yemler yine sidiğin rengini etkilemez.)  Yabanmersini ve böğürtlen kuşların kakasını siyaha boyayabilir.

 

Kaka eğer aşağıdakiler gibiyse hastalıklar şunlar olabilir:

- Siyah ya da katran gibiyse: İç kanama (sindirim sisteminin üst bölümlerinde) – büyük olasılıkla içerde yaralanmaya neden olan bir şey hazmedilmiştir.Dikkat edilecek en önemli şey güvercin bokunda kan olup olmadığıdır. Eğer yediği yemin içinde boku siyah renge çevirecek bir gıda yoksa ve bokunda siyah kan varsa bu sindirim sisteminin üst kısmında kanama var demektir (melena). Bu durumda bir veterinere danışmak ve hemen önlem almak gerekir. Geçirilen her gün kuşun aleyhine işler.

 

- Bezelye yeşili gibiyse: Ciğerde hasar olabilir.

 

- Beyaz ya da kil rengindeyse: Pankreasta sorun vardır ya da sindirim sisteminde problem vardır.

 

- Sarıdan yeşilimsi tonlara doğruysa ya da grimsi sulu haldeyse: Tek nedeni Chlamydophila psittaci bakterisidir.

 

- Topak topak ya da sindirilmemiş haldeyse: Sindirim sisteminde sorun var demektir, giardia paraziti olabilir, hareketli bağırsak olabilir.

 

İshal

Güvercin boku ip gibi olma özelliğini kaybeder, sütlaç gibi bir kıvam haline gelirse ishaldir demektir. İshal ya bir hastalık ya kuşun girdiği stres ya da yediği yem yüzünden olabilir. Çok su içtiğinde bol sulu işemesi ayrı bir durumdur.

 

-İç parazitlere de dikkat etmek gerekir, özellikle yassı ve yuvarlak olan parazitlere.

-Yeşilimsi ishal Chlamydophila psittac bakterisi yüzünden olabilir. Bu insanlara da geçer. Papağan Ateşi diye bilinir.

 

Böbrek Sistemini İlgilendiren Dışkılar

Vücudun su dengesini sağlayan ve kontrol eden böbreklerin büyük önemi vardır. Normal bir böbrek vücudun su seviyesini sabit bir noktada tutmaktan sorumludur. 24 saatlik bir periyotda böbrek akışkan üreyi ve de çok yoğun üreyi işleyebilir. Eğer böbrek normal çalışmıyorsa çok yoğun üre ile seyreltik üre arasındaki dalgalanmayı sağlamayı beceri yeteneğini yitirir.

 

Üre böbreklerden beyaz kristalli ürik asit ve sulu üre olarak geçer. Çoğu kuş normal koşullar altında bu iki üre formunu da süzer. Su kıtlığı zamanlarında kuşlar kendi beden sularını koruma yetisine sahiptir ve katı üreyi beyaz ürük asit kristali olarak süzer. Kuş çok su içtiğinde ya da su içeriği fazla olan yem yediğinde sulu üreyi daha çok işler.

 

Bazı kuşların yeme alışkanlığına bağlı olarak kanlarında sarı pigment vardır, bu sarı pigment böbreklerden geçer ve dışkıda sarı üre olarak görülür. Bu sarı renkli ürelere kuş sarılık olmuş mu diyedikkat etmek gerekir. Eğer böyle sarı üreye rastlarsanız ve kuşun sağlığı tam olarak yerinde değilse hepatit olmuş mu diye kuşu bir veterinere götürmek gerekir.

 

 

Üreme Sistemi ve Dışkılar

Dişi kuş yumurtlayacağı zaman anüsü genişler. Anüsün genişlediği  büyük boyutlu dışkılardan anlaşılabilir. Bu dışkılar normal zamanki dışkılardan kat kat büyük olur ama normal bir dışkının tüm özelliklerini taşır.

 

Dışkıda kırmızı kan varsa bunun nedeninin bağırsak yolu mu, ürik sistem mi, anüs mü ya da büyük olasılıkla dişi üreme sistemi bozukluğu olup olmadığına bakmak gerekir. Çoğu durumda uterus ve vajinada bekletilmiş bir yumurta kanamaya neden olur. Dikkat edilmesi gereken nokta dışkıda gözlenen kanın nedeninin daha çok sindirim sisteminin dışında olmasıdır.